Chuyển đổi số – Digital Transformation: Cuộc cách mạng công nghệ

KHÁI NIỆM CHUYỂN ĐỔI SỐ VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG

Trong một thập kỷ qua, công nghệ đã thay đổi nhu cầu và hành vi của toàn xã hội, dẫn đến sản phẩm và dịch vụ cũng thay đổi theo. Xu hướng phát triển thị trường cũng đã thay đổi bởi công nghệ, phương pháp kinh doanh truyền thống đã nhường chỗ cho phương pháp kinh doanh mới. IoT, Big data, Block chain – những khái niệm ngày càng quen thuộc trong thời đại này. Chuyển đổi số làm đảo ngược mọi chiến lược kinh doanh truyền thống. Sự ra đời ngày càng nhiều các doanh nghiệp công nghệ không chỉ là mối đe dọa đối với các doanh nghiệp truyền thống mà thực sự trở thành một cuộc chiến sống còn. Ngày nay, khái niệm “Cá lớn nuốt cá bé” đã dần chuyển dịch sang khái niệm “Cá nhanh nuốt cá chậm”.

Vậy chuyển đổi số là gì? Hiểu một cách đơn giản nhất, chuyển đổi số là việc tích hợp các công nghệ số vào toàn bộ các hoạt động của doanh nghiệp làm thay đổi cách thức vận hành của doanh nghiệp, tạo ra giá trị mới cho nội bộ doanh nghiệp và cho khách hàng.

Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên chuyển đổi số, vì vậy xu hướng chuyển đổi số trong doanh nghiệp là tất yếu và không thể đảo ngược. Các doanh nghiệp nhanh chóng nắm bắt cơ hội và thích nghi với môi trường kinh doanh mới sẽ đón nhận nhiều cơ hội thành công hơn. Cuộc cạnh tranh trong thế giới kinh doanh không còn là cạnh tranh theo ngành, theo lĩnh vực, mà thế giới đã mở rộng không giới hạn và cuộc cạnh tranh đã trở nên bất đối xứng. Cuộc cạnh tranh giữa các hãng gọi xe công nghệ Uber, Grab với loại hình taxi truyền thống đã đi đến hồi kết cho chúng ta một bài học rõ ràng về xu thế tất yếu này. Một doanh nghiệp đi lên từ công nghệ và tài sản chỉ có công nghệ đã cạnh tranh trực tiếp với cả một ngành kinh doanh với bề dày lịch sử và khối tài sản khổng lồ. Ngày nay đến 95% các cuộc gọi xe đã không còn như trước, các số điện thoại taxi dễ nhớ trước đây giờ không cần phải nhớ để gọi, những chiếc xe có mào giờ đây cũng không còn được vẫy gọi trên đường như trước. Công nghệ đã thắng. Các doanh nghiệp truyền thống với văn hóa ngại thay đổi, chậm thích nghi, tự giữ mình trong vòng an toàn quá lâu đã tự đưa mình vào vòng nguy hiểm và sớm tự loại ra khỏi cuộc đua.

Về mặt xã hội, theo số liệu thống kê của Microsoft, chuyển đổi số đóng góp 25% trong việc nâng cao GDP của khu vực Châu Á Thái Bình Dương năm 2019, dự báo đến năm 2021, con số này là 60%. Chuyển đổi số cũng đóng góp 15% trong việc nâng cao năng suất lao động năm 2017, đến hết năm 2020 sẽ là 21%. Năm 2019 được xem là năm chuyển đổi số của Việt Nam để tiến tới một nền kinh tế số, xã hội số, trong đó cốt lõi của quá trình chuyển đổi này là xây dựng và phát triển các doanh nghiệp số mà nền tảng là thể chế, hạ tầng, an ninh mạng, nền tảng số (digital platform).

NGUYÊN NHÂN SỰ THẤT BẠI TRONG CHUYỂN ĐỔI SỐ

Đại học Harvard thống kê rằng: hơn 70% doanh nghiệp chuyển đổi số thất bại, trong số 1.300 tỷ USD mỗi năm dành cho chuyển đổi số có đến 900 tỷ USD là lãng phí. Nguyên nhân do đâu?

Nhận thức sai giữa chuyển đổi số và số hóa

Số hóa tài liệu, quy trình chỉ là điều kiện cần của quá trình chuyển đổi số. Để hoàn thành chuyển đổi số cần có thêm các bước liên quan đến kết nối số, thu thập dữ liệu số, phân tích dữ liệu số, áp dụng AI trong việc phân tích đánh giá để giúp doanh nghiệp có những quyết định kịp thời. Kết quả của một quá trình chuyển đổi số là một doanh nghiệp số trong đó mọi lĩnh vực được kết nối đồng bộ cả bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp.

Văn hóa ngại thay đổi

Cản trở lớn nhất của một chương trình chuyển đổi số chính là văn hóa ngại thay đổi. Đây cũng chính là nguyên nhân lớn nhất của các dự án chuyển đổi số thất bại. Các doanh nghiệp có bề dày lịch sử, có chỗ đứng tưởng như không thể thay thế trên thị trường, các doanh nghiệp quy mô lớn đến mức như không thể sụp đổ… lại chính là những doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn nhất trong việc thích nghi với xu hướng chuyển đổi số.

Muốn chuyển đổi số thành công trước tiên phải chuyển đổi văn hóa doanh nghiệp từ văn hóa truyền thống sang cái gọi là “Văn hóa số”. Chuyển đổi số giống như một cây cầu buộc phải bước qua để có thể đến được bờ bên kia của sự chuyển đổi, từ môi trường kinh doanh truyền thống sang môi trường kinh doanh số.

Ý chí của Lãnh đạo

Chuyển đổi số thực sự là một cuộc cách mạng, không chỉ với một doanh nghiệp mà với cả xã hội. Một cuộc cách mạng thành công cần có một hình ảnh rõ nét của người Lãnh đạo trong việc truyền tải ý chí và hành động mạnh mẽ, là người không chỉ quyết định sự chuyển dịch văn hóa của doanh nghiệp mà còn là sự quyết tâm theo đuổi – thậm chí là đánh đổi – bằng những biện pháp quyết liệt, dám chấp nhận thử thách, dám đầu tư vào sự không chắc chắn. Chuyển đổi số là một cuộc chuyển đổi toàn diện từ nhiều phía, vấn đề từ bên trong doanh nghiệp đến tác động từ bên ngoài, hành động từ cấp dưới đến ý chí của các cấp Lãnh đạo, từ chiến lược kinh doanh đến quy trình sản xuất. Luồng dữ liệu số sẽ trở thành mạch máu xuyên suốt trong mọi lĩnh vực của doanh nghiệp.

Không xuất phát từ chiến lược kinh doanh

Chuyển đổi số không thể xuất phát từ ý thích nhất thời hay chỉ đơn giản là đam mê công nghệ. Với mức đầu tư không nhỏ, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn muốn xây dựng một hệ thống chuyên nghiệp, giá trị đầu tư phải tương xứng với hiệu quả thu được. Yêu cầu đối với một dự án chuyển đổi số phải bắt đầu từ chiến lược kinh doanh, kết quả của quá trình chuyển đổi số phải đáp ứng nhu cầu thiết thực của doanh nghiệp, đó là khách hàng hưởng lợi gì, quy trình kinh doanh được lợi gì, sản xuất được lợi gì… và cuối cùng là tương lai của doanh nghiệp trong công cuộc chuyển đổi số. Chuyển đổi số phải thực sự giúp doanh nghiệp thích nghi nhanh với môi trường kinh doanh số, phải mang lại giá trị cho khách hàng, cho đối tác và phục vụ chính công tác quản trị nội bộ. Kết quả của sự chuyển đổi số trong dài hạn phải thể hiện bằng giá trị cụ thể trên các yếu tố chiến lược của doanh nghiệp: doanh thu, lợi nhuận, tối ưu nguồn lực, gia tăng năng suất lao động, mở rộng thị trường, tăng mức độ hài lòng của khách hàng…

Chi phí đầu tư

Cách đây vài năm, đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chi phí đầu tư cho chuyển đổi số là một thách thức lớn. Để chuyển đổi số, doanh nghiệp cần đầu tư cơ sở hạ tầng Công nghệ thông tin (server, hạ tầng mạng, phần mềm, nhân sự IT…), phải thuê tư vấn đào tạo và triển khai. Thật may mắn, những năm gần đây, sự ra đời của điện toán đám mây (Cloud) đã giúp cho chi phí triển khai giảm đi rất nhiều lần. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã có thể tiếp cận với chuyển đổi số dễ dàng. Thay vì phải đầu tư rất nhiều về cơ sở hạ tầng, doanh nghiệp chỉ bỏ ra chi phí rất nhỏ để thuê dịch vụ điện toán đám mây, một đường truyền Internet và một mức phí thường niên không đáng kể cho việc chuyển đổi số. Tuy nhiên, với một doanh nghiệp lớn, câu chuyện chuyển đổi số có nhiều điểm khác biệt. Với quy mô rộng lớn hơn, nhiều lĩnh vực kinh doanh, lượng dữ liệu lớn, yêu cầu tính ổn định cao, đảm bảo tính bảo mật và an toàn dữ liệu, các doanh nghiệp lớn buộc phải lựa chọn hình thức đầu tư tốn kém hơn cho những yêu cầu khắt khe. Mức đầu tư cơ sở hạ tầng và các dịch vụ liên quan một cách đồng bộ và chuyên nghiệp sẽ là thách thức lớn cho các cấp Lãnh đạo.

Bảo mật – an toàn thông tin và các rủi ro

Môi trường số là một môi trường vô hình, nơi tất cả mọi người đều có thể tham gia. Các hacker có thể tiếp cận với doanh nghiệp từ một góc phòng xa xôi, các phần mềm luôn tồn tại các lỗ hổng bảo mật… trong khi hành lang pháp lý vẫn chưa theo kịp. Doanh nghiệp tham gia vào công cuộc chuyển đổi số sẽ luôn xác định phải đối mặt với những rủi ro vô hình, những cuộc nghẽn mạng bất ngờ, hay những thông tin rò rỉ không kịp kiểm soát.